ในยุคที่ทุกอย่างต้องพึ่งพาเทคโนโลยี และการก้าวไปสู่สังคมผู้สูงวัย พร้อมๆ กัน จึงเกิดปรากฏการณ์ที่ไม่น่าเชื่อคือ คุณลุงคุณป้ารุ่นใหญ่ชอบเล่นโซเชียลมากเป็นพิเศษ ถ้าย้อนกลับไปห้าปี เราคงไม่เชื่อว่าผู้สูงอายุจะเล่นอะไรแบบนี้ แต่ทุกวันนี้ไม่ใช่แล้ว เผลอๆ เล่นมากกว่าลูกๆ วัยทำงานกันซะอีก มันเป็นเพราะอะไร เราจะไปวิเคราะห์กัน
ผู้สูงวัยกับการใช้เทคโนโลยี
จากข้อมูลวิจัยพบว่า ปัจจุบัน ผู้สูงวัยนิยมเล่นมือถือหรือแท็บเล็ตกันมากขึ้น และแอพยอดนิยมก็หนีไม่พ้น Line และ Facebook ซึ่งเป็นเครื่องมือสื่อสารได้เป็นอย่างดี
การใช้ Line นั้น เป็นการติดต่อกันระหว่างคนรู้จักที่สนิทกัน เป็นวงแคบมากกว่า Facebook และมักจะใช้ติดต่อกับญาติ ลูกหลาน เพื่อนเก่า หรือแม้กระทั่งกลุ่มชมรมต่างๆ ที่มักจะทำกิจกรรมร่วมกัน เช่น ท่องเที่ยว ออกกำลังกาย เย็บปักถักร้อยเป็นต้น
ส่วนการใช้ Facebook มีเพื่อเป็นการเสพย์สื่อชนิดหนึ่ง แทนโทรทัศน์ แม้จะไม่ได้แทนทั้งหมด แต่ก็แทนได้มากพอสมควร เพราะข่าวนั้นเร็ว การดูโทรทัศน์ผ่านแล้วผ่านเลย แต่การดูข่าวบน Facebook นั้น สามารถกลับมาดูย้อนหลังได้ หากพลาดข่าวอะไรที่สำคัญไป นอกจากนั้นยังสามารถแชร์หรือแสดงความคิดเห็นให้กลุ่มเพื่อนได้รับรู้อีกด้วย ซึ่งผู้เขียนยังพบว่า บางครั้งคุณพ่อคุณแม่ อัพเดทข่าวสารได้เร็วกว่าผู้เขียนเสียอีก
ทำไมถึงติดโซเชียล
จากการสังเกตพฤติกรรมผู้สูงวัย พบว่า การมีสังคม เป็นหนึ่งในปัจจัยหลักที่ผู้สูงวัยต้องการเป็นอย่างมาก หากสมัยนี้ไม่มีสังคมออนไลน์ เชื่อว่าผู้สูงวัยก็คงต้องหาทางติดต่อเพื่อนอยู่ดี ไม่ว่าจะเป็นการโทรคุยกัน นัดพบปะสังสรรค์กัน หรือกระทั่งการเขียนจดหมายไปหากัน
การใช้โซเชียลมีเดีย ตอบโจทย์ในเรื่องของการเข้าสังคมได้เป็นอย่างดี เพราะใช้ง่าย และสามารถคุยกันได้ตลอด และที่สำคัญ (รู้สึกว่า) ฟรี (ทั้งที่จริงแล้วต้องเสียค่าเน็ตเดือนละหลายร้อยบาท)
อีกสาเหตุหนึ่งก็คือเรื่องของเวลา อย่าลืมว่าผู้สูงวัยส่วนใหญ่ ไม่ได้ทำงานแล้ว มีหลานให้เลี้ยงบ้าง แต่ก็ยังมีเวลามากพอสมควรอยู่ดี
โซเชียล ยิ่งเล่นยิ่งติด
ในผู้สูงอายุบางคน มีอาการที่เรียกว่าติดโซเชียล ห่างจากอุปกรณ์เหล่านี้ได้ไม่เกิน 1 ชั่วโมง ก็ต้องกลับมาเล่นใหม่ แม้ว่าเนื้อหาข่าวคราว จะไม่ได้อัพเดทมากมายขนาดนั้น หรือเพื่อนๆ อาจจะไม่ได้แชทกันทั้งวันขนาดนั้นก็ตาม
การเล่นโซเชียลนั้นพบว่ามีความสนุกสนาน (สังเกตว่าเราใช้คำว่า “เล่น” แทนคำว่าดู) ด้วยเนื้อหาที่หลากหลาย สินค้ามากมายให้เลือกซื้อด้วยอีกต่างหาก
ถ้าติดมากไปจะเป็นยังไง
การใช้อุปกรณ์มือถือหรือแท็บเล็ตมากไปนั้น ส่งผลเสียต่อสุขภาพใจและสุขภาพกายโดยตรง หากเรายังรู้สึกว่าการห้ามเด็กๆ ไม่ให้ใช้อุปกรณ์เหล่านี้มากไปนั้น เป็นเรื่องจำเป็น การห้ามผู้ใหญ่ไม่ให้ใช้มากไปก็จำเป็นไม่แพ้กัน
โรคที่มากับการใช้อุปกรณ์เหล่านี้เยอะ มีหลายประเภทไม่ว่าจะเป็นโรคทางตา เกิดจากการจ้องจอนานเกินไป และถี่เกินไป โดยบางรายเล่นทั้งวันทั้งคืน ทำให้ตาพร่าตลอดเวลา แม้ในตอนกลางคืนร่างกายรับรู้ว่ายังเป็นตอนกลางวัน ซึ่งเป็นสาเหตุให้ นอนไม่หลับ นอนไม่เต็มอิ่ม และเป็นต้นเหตุของโรคร้ายต่างๆ ตามมา ไม่ว่าจะเป็นโรคหัวใจล้มเหลว เส้นเลือดในสมองตีบ ความดันโลหิตสูง โรคอ้วนและเบาหวาน เป็นต้น
อีกโรคที่อาจเกิดขึ้นแบบอ้อมๆ คือ โรคเกี่ยวกับกายภาพ การใช้อุปกรณ์นานๆ โดยเฉพาะแท็บเล็ต ซึ่งมีน้ำหนักมาก อาจทำให้มือหรือแขนมีอาการล้า คอมีอาการเจ็บปวดจากการก้มนานเกินไป ซึ่งเป็นเรื่องอันตรายมาก เพราะคนสูงอายุอาจจะคิดว่าเป็นโรคปวดเมื่อยตามวัย แต่จริงๆ แล้วมันคือโรคที่เกิดจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตอย่างไม่เหมาะสมนั่นเอง
ข้อควรระวังในการเล่นโซเชียลมีเดีย
ผู้เขียนได้มีโอกาสไปอยู่ในกลุ่มผู้สูงวัย และได้รับการแชร์ข่าวสารอยู่ตลอดทั้งวันและแทบทุกวัน พบว่าการส่งต่อข้อมูลจากหลายๆ กลุ่มเป็นที่นิยมมาก และมีผู้อ่านหลายๆ ประเภท ไม่ว่าจะเป็นอ่านแล้วเก็บไว้ หรือแชร์ต่อ หรือเอาไปแชร์ในที่อื่นด้วย อย่างไรก็ตาม ข้อควรระวังในการเล่นหรือแชร์ข้อมูล คือที่มาของข้อมูล ความเป็นจริงข้อมูล และความสดใหม่ของข้อมูล
เราสามารถพบได้ว่าข้อมูลบางอย่างนั้น เป็นข้อมูลที่ไม่จริง และเกิดการแชร์ต่อกันมากจนเหมือนว่าจะเป็นจริง นอกจากนี้ยังมีข่าวบางอย่างที่แม้จะเป็นจริง แต่ก็เป็นจริงเมื่อนานมาแล้ว และตอนนี้ไม่ได้ต้องการการตอบรับอะไรอีกแล้ว เช่น ข่าวรอรับบริจาค จากน้ำท่วม การขึ้นภาษีมูลค่าเพิ่มของรัฐบาล ฯลฯ ซึ่งผู้ใช้งานต้องคัดกรองก่อนจะแชร์ออกไป เพราะนอกจากจะทำให้ผู้อื่นเข้าใจผิดแล้ว ยังเป็นเรื่องผิดกฎหมายอิเลคทรอนิคส์อีกด้วย
แถมท้าย
ทำไมต้องส่งรูปสวัสดีวันจันทร์
จากการวิจัยอีกเช่นกัน พบว่าผู้สูงวัยมีความรู้สึกลึกๆ ว่าชีวิตนั้นไม่แน่นอน การได้ใช้ชีวิตในทุกวันอย่างมีคุณค่าและมีความหมาย เป็นสิ่งที่สำคัญมาก ต่อกำลังใจในการดำรงชีวิต การทักทายกับกลุ่มเพื่อนหรือลูกหลานทุกวัน เป็นการแสดงออกให้รู้ว่า ฉันยังมีชีวิตอยู่ และฉันอยากให้เธอรับรู้ ส่วนการใช้ดอกไม้นั้น สื่อถึงความสวยงามของโลกใบนี้
และนี่เป็นสิ่งที่คนรุ่นลูกรุ่นหลานต้องมาตระหนักกันแล้วว่า เราควรจะหัวเราะให้กับดอกไม้สวยๆ คำพูดสวัสดีวันจันทร์เพราะๆ หรือ เราควรจะชื่นชมยินดีว่าทุกวันนี้ ผู้สูงอายุของเรา ยังมีลมหายใจและมีความสุขกับทุกวันของชีวิตกันแน่